ကပ်ပါပေ့ ပီကေရယ်

 
အလှူရေစက် လက်နဲ့ မကွာလို့ မြန်မာစကားပုံအနေနဲ့ ပြောကြပါတယ်။ အဲဒီမှာ အလှူရေစက် ဆိုတာက ပါဠိလို ဒက္ခိဏောဒက လို့ ခေါ်တယ်။ အဓိပ္ပာယ်က "အလှူနဲ့ စပ်ယှဉ်တဲ့ရေ" တဲ့။ နားလည်အောင် နည်းနည်း ရှင်းပြပါ့မယ်။ ဒါန တစ်ခု ပြုတယ် ဆိုကြစို့။ စာအုပ် လှူတယ်ပေါ့။ စာအုပ် လှူတဲ့အခါမှာ ကိုယ်လှူမယ့် စာအုပ်ကို အလှူရှင့် လက်ထဲ ထိုးအပ်ဖို့ ထည့်လှူဖို့ လွယ်တယ်။ ရိုရိုသေသေ ဒူးတုပ်ပြီး လှူရင် သက္ကစ္စဒါန ဖြစ်တယ်။ သင်္ကန်းဆိုလည်း ဒီအတိုင်းပဲ၊ အလှူရှင်ကို ရိုရိုသေသေ လေးလေးလေးစားစား လှူလို့ လွယ်တာကိုး။ ကဲ ဆိုကြပါစို့။ ဗီဒိုကြီး တစ်လုံး လှူမယ် ဆိုရင်ကော၊ သို့မဟုတ် ကျောင်းတစ်ဆောင် ဓမ္မာရုံတစ်ရုံ လှူမယ် ဆိုရင်ကော။ ဒီလို ကျတော့ အလှူရှင်ရဲ့ လက်ထဲ ထိုးအပ်ဖို့ လက်ရောက် အပ်ဖို့ ခက်တော့တာပေါ့။

ဒါကြောင့်မို့လို့ အလှူပစ္စည်းတွေရဲ့ ကိုယ်စား ရေကို အစားထိုးခဲ့ကြတယ်။ ရေသန့်သန့်နဲ့ ဆိုရင် သန့်ရှင်းသော လှူဖွယ်ပစ္စည်းလို့ ယူဆလို့ ရတာပေါ့။ ဒါကြောင့် အဲဒါကို အလှူရေလို့ ခေါ်ပါတယ်။ ရှေးရှေးက ရေစက်ချတဲ့ ပုံက ဒီခေတ်နဲ့ နည်းနည်း ကွဲပါတယ်။ စောနက ပြောခဲ့ပြီးပြီ။ လှူဖွယ်ပစ္စည်းကို ကိုယ်တိုင် လက်ရောက် အပ်နှံလှူဒါန်းတယ်။ ကြီးများတဲ့ များပြားတဲ့ လှူဖွယ်တွေ အတွက်ကျတော့ လှူဖွယ်ပစ္စည်းအစား ရေကို ကိုယ်စားထားတယ်။ အဲဒီနောက် အလှူခံ ပုဂ္ဂိုလ်ရဲ့ လက်ထဲကို ထည့်တယ်ဆိုတဲ့ သဘောနဲ့ အလှူရေကို အလှူခံ ပုဂ္ဂိုလ်ရဲ့ လက်ထဲ လောင်းထည့်ပေးပါတယ်။ အဲဒါ ရေစက်ချတာပါပဲ။ ဒီခေတ်လို ရေစက်ခွက်ထဲ လောင်းထည့်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်က လက်ခံပြီး အဲဒီလက်ထဲကို အလှူရှင်က အလှူရေ လောင်းချပေးပါတယ်။ အဲဒီလို လှူတဲ့ အကြောင်း ဇာတ်တွေ အများကြီးပါ။ ဥပမာက ဗိမ္မိသာရမင်းကြီးက ဝေဠုဝန်ကျောင်းတော်အား ဘုရားရှင်ကို လှူတဲ့အခါ၊ အနာတပိဏ်သူဋ္ဌေးက ဇေတဝန်ကျောင်းတော်ကို လှူတဲ့အခါ နဲ့ ဝေဿန္တရာမင်းက ဇာဠီနဲ့ကဏှာစိန်တို့ကို ဇူဇကာပုဏ္ဏားထံ လှူတဲ့ အခါမှာ လက်ပေါ် ရေသွန်းလောင်းပြီး လှူကြောင်း အဋ္ဌကထာကျမ်းတွေမှာ ဆိုထားပါတယ်။

ဒီခေတ် ရေစက်ချပုံက လွဲသလား ဆိုတော့လည်း မလွဲပါဘူး။ သာဓကတချို့ ပြပါမယ်။ ဘုရားရှင်ကို ဆွမ်းစားပင့်လို့ ကြွတဲ့အခါမှာ ဆွမ်းဘုဉ်းမပေးခင် ရေစက် အရင်ချတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဘယ်လို ချသလဲ ဆိုတော့ ဘုရားရှင်ရဲ့ သပိတ်တော်ထဲကို အလှူရေအဖြစ် စီမံထားတဲ့ ရေတွေ လောင်းသွန်ထည့်ပြီး ရေစက်ချပါသတဲ့။ ဘုရားရှင် မကြွရင်လည်း ဝါအကြီးဆုံး မထေရ်ရဲဘ သပိတ်ထဲကို ရေစက်သွန်းချပြီး လှူပါသတဲ့။ ဒီမှာ ရေက စားဖွယ်သောက်ဖွယ်ခဲဖွယ် အားလုံးကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ သဘောပေါ့။ ဒါတွေ အားလုံးကို မထေရ်ကြီးအား လှူပါ၏ ဆိုတဲ့ သဘောနဲ့ မထေရ်ကြီးရဲ့ သပိတ်ထဲကို အလှူရေစက် လောင်းချပေးတာပါ။ ဓမ္မပဒ အဋ္ဌကထာ စူဠပန်ဝတ္ထုမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီခေတ်မှာတော့ သပိတ်အစား ရေစက်ခွက်ရယ်လို့ သီးသန့် ပြုလုပ်ထားကြတာပါ။

ဒီတော့ ဘာကြောင့် ရေစက်ချသလဲ ဆိုတာကို နားလည်ရင် ရေစက်ချတာနဲ့ မချတာ ဘာကွာသလဲ ဆိုတာ မှန်းဆရ လွယ်သွားပါပြီ။ ဘာအကျိုးထူးသလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စူဠဝါအဋ္ဌကထာမှာပါတဲ့ သာဓက ဝတ္ထု တစ်ခု ပြပါဦးမယ်။ ကျောင်းတစ်ကျောင်းကို သင်္ကန်းတွေ အများကြီး လာလှူပါသတဲ့။ သင်္ကန်းတွေကို ရဟန်းတချို့ လက်ထဲ လှူပြီး တခြားရဟန်းဆီမှာ အလှူရေစက်ချ လုပ်တယ်။ ဖြစ်ချင်တော့ အဲဒီကျောင်းမှာ သံဃာနှစ်ဖွဲ့ ကွဲနေကြတယ်။ သင်္ကန်းလက်ဝယ် အလှူခံရတာက တစ်ဖွဲ့၊ ရေစက်ချပေးတာက တစ်ဖွဲ့ ဖြစ်နေတယ်။ လက်ဝယ်ရတဲ့ အဖွဲ့က ရထားတဲ့ သင်္ကန်းတွေကို ခွဲမပေးချင်ဘူး။ နောက်ဆုံး အဓိကရုဏ်းဖြစ်ပြီး ဝိနည်းအဆုံးအဖြတ် ခံယူကြရတယ်။ နောက်ဆုံး ရေစက်ချပေးတဲ့ အဖွဲ့ကလည်း လက်ဝယ်အလှူခံရတာနဲ့ အတူတူ ဖြစ်မို့ တစ်ဝက်စီ ခွဲစေ ဆိုပြီး အဆုံးအဖြတ် ပေးပါတယ်။
ဒီတော့ အချုပ်ပြောရရင် ရေစက်ချတယ် ဆိုတာ ကိုယ်လက်ထဲ ရှိတဲ့ ရေ (အလှူ) ကို အလှူခံ ပုဂ္ဂိုလ်ဆီ အမျှင်မတန်းဘဲ ပြတ်ပြတ်သားသား ချသွန်လှူဒါန်းခြင်းရဲ့ ပြယုဂ်ပါပဲ။ ဒီခေတ်မှာက အလှူကြီးတွေ လုပ်ရင် ဆုတောင်း၊ ရေစက်ချ၊ အမျှဝေ ဆိုတဲ့ အစဉ်အတိုင်း လုပ်နေကြမို့ တစ်ခုချင်းစီရဲ့ အနှစ်သာရကို ဝေဝေဝါးဝါး ဖြစ်နေကြတာ။ ဗုဒ္ဓဝင်ပါတာ ဖတ်ဖူးမယ် ထင်ပါတယ်။ ဗောဓိပင်အောက် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ရဖို့ တရားကျင့်နေတဲ့ ဘုရားအလောင်းတော်ကို မာရ်နတ်က နည်းမျိုးစုံနဲ့ ချိန်းခြောက်ပြုစားနေခဲ့တယ်။ ခဏနေတော့ ဘုရားအလောင်းတော်ဟာ ပထဝီမြေကြီးကို လက်နဲ့ ထိပြီး "ငါ ဘုရားဖြစ်ဖို့ ပြုခဲ့တဲ့ ကုသိုလ်တွေနဲ့ ချသွန်ခဲ့တဲ့ ရေစက်တွေ ဘယ်လောက်များခဲ့သလဲ ဆိုတာ ဒီပထဝီမြေကြီးအား သက်သေပြုပါတယ်" လို့လည်း ဆိုလိုက်ရော မြေငလျင် အကြီးအကျယ် လှုပ်ပါလေရော။ မာရ်နတ်နဲ့ အပေါင်းပါတွေလည်း အဲဒါနဲ့ ကြောက်ပြီး အကုန် ပြေးကုန်ကြတယ်။ ဒါကြောင့် တချို့ ရေစက်ချတဲ့ အခါမှာ "အကျွန်ုပ် ချသွန်အပ်သော ဤရေစက်နှင့် ဤမြေကြီးသည် သက်သေအရာ၌ တည်ပါစေသား" လို့ ထည့်ရွတ်တတ်ကြပါတယ်။

ဒါက အလှူရေစက်အကြောင်း အကျဉ်းချုပ် ဖော်ပြတာပါ။ အရှည်ဖတ်ချင်ရင် "မဟာသုတဒီပနီကျမ်း အတွဲ (၃) စာ (၂၂၂) - ဘဒ္ဒန္တ ကုဏ္ဍလ (လယ်တီ)" မှာ လေ့လာကြည့်နိုင်ပါတယ်။

ရေစက်ချတယ် ဆိုတာ ဗုဒ္ဓဘာသာရဲ့ မူပိုင် ထုံးတမ်းစဉ်လာတစ်ခု မဟုတ်ပါဘူး။ ရှေးခေတ် နတ်ကိုးကွယ်မှုကနေ ဆင်းသက်လာတဲ့ ထုံးတမ်းတစ်ခုလို့ ယူဆပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ နိုင်ငံအနှံ့အပြား ဘာသာအသီးသီး ခေတ်အဆက်ဆက်မှာ ရေစက်ချတဲ့ အခမ်းအနားမျိုးတွေ ရှိနေလို့ပါ။ ဒါပေမယ့် ဗုဒ္ဓဘာသာရဲ့ ရေစက်ချပုံနဲ့ အယူအဆပိုင်းကတော့ ပြုပြင်ထားတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာ ထုံးတမ်းတစ်ခု လို့ပဲ ပြောရမယ် ထင်တယ်။ ရေစက်ချတဲ့ အစီအစဉ်ကို အင်္ဂလိပ်လို့ Libation လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဗဟုသုတ ရအောင် wiki link နဲ့ ဓာတ်ပုံတချို့ တွဲတင်ပေးလိုက်ပါတယ်။

အစစအရာရာ အဆင်ပြေကြပါစေ။


https://en.m.wikipedia.org/wiki/Libation