ကပ်ပါပေ့ ပီကေရယ်

အေရးေပးခံလိုစိတ္ ျပင္းျပေနတဲ့ ကေလးဟာ "ခင္ဗ်ားတို႔ က်ေနာ့္ကို အျမဲ ဂ႐ုစိုက္ေနမွ က်ေနာ္ဟာ အေရးေပးခံရတယ္" လို႔ မွားယြင္းစြာ ခံယူထားပါတယ္။ လူတိုင္း အေရးေပးခံခ်င္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရးေပးခံယူခ်င္တယ္ ဆိုတာနဲ႔ အေရးေပးခံဖို႔ လိုအပ္ေနတယ္ ဆိုတာ အမ်ားႀကီး ကြာျခားပါတယ္။ အေရးေပးခံရေအာင္ လုပ္တဲ့ နည္းေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိတဲ့ အထဲက တခ်ဳိ႕က အျပဳသေဘာ ေဆာင္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ကေတာ့ အသံုးမတည့္ဘဲ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ တစ္ခါတေလ လူႀကီးမိဘကုိ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္လိုက္လို႔ လူႀကီးေတြက အေရးတယူ လုပ္တာကိုပဲ ဂ႐ုျပဳတယ္လို႔ မွားယြင္းၿပီး ယံုၾကည္မိတတ္ပါတယ္။ ဒါဆို လူႀကီးေတြ အေရးတယူ ရွိေအာင္ အျမဲပဲ ေႏွာက္ယွက္ေနေတာ့မယ္။

အဲဒီလိုေတြ ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းတစ္ခုက ကေလးကုိ ဂ႐ုစိုက္ အသိအမွတ္ ျပဳေပးျခင္းပါ။ ကေလးကို လုပ္ငန္း တာဝန္ေတြ ေပးပါ။ သူ ၾကံဳရတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳေတြကို တျခားသူေတြကို မွ်ေဝခုိင္းပါ။ ေနာက္ၿပီး တျခားလူေတြကို နည္းေပးလမ္းျပ လုပ္ဖို႔ တာဝန္ေပးပါ။ အဲဒီလို မွ်ေဝ ေျပာျပခုိင္းတဲ့ အခ်ိန္မွာပဲ မသင့္ေတာ္တဲ့ အျပဳအမူေတြ လုပ္ႏိုင္ပါေသးတယ္။ အဲဒါကို ေခတၱ ဥေပကၡာျပဳထားပါ။ ဒါေပမယ့္ လူႀကီးေတြအေနနဲ႔ သတိထားမိတဲ့အေၾကာင္း အသိေပးတဲ့ အေနနဲ႔ မ်က္စိမွိတ္ျပတာတို႔၊ ေခါင္းခါျပတာတို႔၊ ပုခံုးကို အသာပုတ္ၿပီး သိေၾကာင္း လုပ္ျပသင့္ပါတယ္။ ဒါမွ ကေလးကို ဂ႐ုစိုက္ေၾကာင္း ျပသရာလည္း ေရာက္ပါမယ္။ ၾကင္ၾကင္နာနာ ဆက္ဆံမႈနဲ႔ ခိုင္ခုိင္မာမာ ေျပာဆုိမႈကို ယွဥ္တြဲ သံုးျခင္းက ထိေရာက္တဲ့ အတြဲျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္စကားနဲ႔ ေျပာရရင္ "ခ်စ္ေတာ့ခ်စ္တယ္၊ အလိုမလိုက္ဘူး" ဆိုတဲ့ သေဘာပါပဲ။

အစြမ္းအင္အား ျပသလိုမႈ

လူတိုင္း အစြမ္းအင္အား လိုၾကပါတယ္။ ရွိတယ္လို႔ ယူဆတဲ့ ကေလးအေနနဲ႔လည္း ထုတ္ျပခ်င္တယ္။ အင္အားျပလိုမႈ စိတ္ဆႏၵ ျပင္းျပေနတဲ့ ကေလးရဲ႕ အျပဳအမူကို နားလည္ေပးရမယ့္အစား လူႀကီးက မေက်မနပ္ တံု႔ျပန္တဲ့အခါ သူတို႔ဟာ ေဒါသထြက္ၾကတယ္။ စိန္ေခၚခံရသလို ခံစားၾကရတယ္။ ၿခိမ္းေျခာက္ခံရသလို ခံစားရပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အလဲထုိးခံလိုက္ရသလို ျဖစ္သြားတယ္။ လူႀကီးေတြ အေနနဲ႔ ျပန္လည္ တုိက္ခိုက္လာၿပီး သူတို႔ မွန္ကန္ေၾကာင္း သက္ေသျပဖို႔ ႀကိဳးစားရင္း ကေလးကိုလည္း ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ပိုႀကိဳးစားလာပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ကေလးအေနနဲ႔ အႏွိမ္ခံရတဲ့ အျပဳအမူကို ပိုၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျပဖို႔ ႀကိဳးစားအားထုတ္ လာေတာ့တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ဆိတ္ဆိတ္ေနေပမယ့္လည္း ပိုၿပီး ရန္လိုလာေတာ့တယ္။

အစြမ္းျပလိုတဲ့ ကေလးတစ္ေယာက္ကို ကူညီေပးႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုကေတာ့ သူ႔ဆီက အကူအညီ ေတာင္းခံဖို႔ပါပဲ။ အဲဒီလို အကူအညီ ေတာင္းတာဟာ အစြမ္းျပလိုတဲ့ ကေလးအတြက္ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ေက်နပ္မႈ ရတယ္ဆိုတာကို ေလွ်ာ့မတြက္ပါနဲ႔။ လူႀကီးအေနနဲ႔ ကေလးကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားခဲ့တာကို ဝန္ခံပါ။ ေနာင္မလုပ္မိဖို႔ ကတိေပးပါ။ အစြမ္းျပခ်င္တဲ့ ကေလးေတြအတြက္ ေရြးခ်ယ္စရာ မ်ားမ်ား ဖန္တီးေပးပါ။ စည္းကမ္း၊ လမ္းၫႊန္ခ်က္၊ မူေဘာင္ေတြ ေရးဆြဲတဲ့အခါမွာ ပူေပါင္း ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ေပးပါ။ ၾကင္ၾကင္နာနာ ဆက္ဆံလိုက္ရင္ "ေလးစားထုိက္တဲ့ မင္းရဲ႕ အစြမ္းေတြကို အားေပးပါတယ္" ဆိုတဲ့ သေဘာ သက္ေရာက္သြားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ခုိင္ခုိင္မာမာ ေျပာဆိုမယ္ဆိုရင္ "မင္းရဲ႕ စြမ္းအားေတြကို တျခား လူေတြအေပၚ ႏွိမ္ဖို႔ ခ်ဳပ္ကိုင္ဖို႔အတြက္ သံုးခြင့္ေပးမွာ မဟုတ္ဘူး" ဆိုတဲ့ သေဘာ သက္ေရာက္သြားေစတယ္။ အျခား လူေတြအေပၚ ႏွိမ္ဖို႔၊ ခ်ဳပ္ကိုင္ဖို႔အတြက္ အင္အားအစြမ္းသံုးမႈဟာ လက္ခံႏိုင္စရာ မရွိေၾကာင္း ကေလးေတြကို မသင္ျပခင္မွာပဲ လူႀကီးေတြ ကိုယ္တုိင္က ကိုယ္ရဲ႕ စြမ္းအားကို ကေလးေတြအေပၚ ႏွိမ္ဖို႔၊ ခ်ဳပ္ကိုင္ဖို႔အတြက္ မသံုးမိဖို႔ သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္။

ကလဲ့စားေခ်မႈ

ကလဲ့စားေခ်ခ်င္တဲ့ ကေလးရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ "ငါ႔ကို ဝိုင္းပယ္ထားၾကတယ္။ ငါ႔ကို ၾကဥ္ထားေတာ့ ငါ သိပ္ခံစားရတယ္။ ငါ ခံစားရသလို မင္းတို႔ ခံစားရရင္ ေက်တယ္" ဆိုၿပီး ယံုၾကည္ေနၾကတယ္။ လူေတြဟာ သူတို႔ နာနာက်င္က်င္ ခံရရင္ လက္တံု႔ျပန္ၿပီး တျခားသူကို ကိုယ့္လို ခံရေစလိုတဲ့ စိတ္ ရွိပါတယ္။ ထူးဆန္းတာက ကေလးေတြကို နာက်င္ေစတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ မပါဘဲ လုပ္တဲ့ လုပ္ရပ္တခ်ဳိ႕မွာကို သူတို႔ စိတ္ထဲမွာ နာနာက်င္က်င္ ခံစားေနရတတ္တယ္။ ဥပမာ ေမြးစားခံထားရတဲ့ ကေလးဟာ မိဘေတြ ပစ္ပယ္သြားတယ္ ဆိုတဲ့ ခံစားမႈမ်ဳိး ျဖစ္ေပၚေနပါတယ္။ ကေလးေတြရဲ႕ နာက်င္တဲ့ သေဘာ ေနာက္ခံကို နားမလည္တဲ့အခါ လူႀကီးေတြ အေနနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ အျပဳအမူကိုၾကည့္ၿပီး နာက်င္ခံစားရတယ္။ စိတ္ပ်က္မိတယ္။ မယံုၾကည္တဲ့စိတ္ ပိုျဖစ္လာတယ္။ မၾကည္ျဖဴတဲ့ စိတ္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲလို အေျခအေနမ်ဳိးမွာ လူႀကီးေတြ တံု႔ျပန္ေလ့ ရွိတာက ကေလးကို အျပစ္ေပးျခင္းပါ။ "မင္းမို႔ ဒါမ်ဳိး လုပ္ရက္ပေလ" ဆိုတဲ့ အျပစ္ဖို႔သံနဲ႔ ကေလးစိတ္ထဲမွာ အျပစ္ရွိတယ္လို႔ ျမင္လာေအာင္ ေျပာတာေတြ ရွိပါတယ္။ ကေလးရဲ႕ တံု႔ျပန္မႈကေတာ့ လူႀကီးကို နာက်င္ေအာင္ ျပန္လုပ္တယ္။ တျခားသူကို လုပ္တယ္။ ပစၥည္းေတြကို ေပါက္ခြဲဖ်က္ဆီးတယ္။

အဲဒီလို ကေလးေတြကို အေကာင္းဆံုး ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းကေတာ့ သူတို႔ေလးေတြရဲ႕ နာက်င္ခံစားမႈကို နားလည္ေပးဖို႔ပါပဲ။ လူႀကီးေတြ အေနနဲ႔ ကိုယ္ခ်င္းစာ နားလည္ေပးရမယ္။ "ငါ ငယ္ငယ္တုန္းက ဘာျဖစ္ခဲ့လို႔ စိတ္ထဲမွာ ေတာ္ေတာ္ နာက်င္ခဲ့သလဲ" ဆိုၿပီး အေျခအေန အေတာ္မ်ားမ်ားကို ကိုယ္နဲ႔ ႏႈိင္းခ်ိန္ၿပီး နားလည္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေပးရမယ္။ ဘာေၾကာင့္ နာက်င္ေစသလဲ ဆိုတာ ကေလးကို အသာတၾကည္ ေမးပါ။ သူ ေျပာသမွ်ကိုလည္း ဆင္ျခင္ရင္း နားေထာင္တဲ့ ပံုစံနဲ႔ နားေထာင္ပါ။ ဂ႐ုတစိုက္ နားေထာင္ပါ။ ကေလးရဲ႕ ခံစားမႈ၊ နာက်င္မႈေတြကို ကိုယ္နားလည္လိုက္တဲ့ ပံုစံနဲ႔ ကေလးကို ျပန္ေျပာၿပီး ကိုယ္ နားလည္ ထားတာ မွန္သလားလို႔ ကေလးကို ျပန္ေမးၾကည့္ပါ။ သူတို႔ရဲ႕ နာက်င္မႈက ကိုယ့္ေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ကိုယ္က တစ္ေနရာရာက ပါတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ျပဳျပင္ၿပီး ဂ႐ုစိုက္ေၾကာင္း ျပေပးပါ။ အျခားလူေတြေၾကာင့္ ကိုယ္ ခံစားခဲ့ရဖူးတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳေတြကိုလည္း ကေလးကို အခ်ိန္ယူၿပီး ရွင္းျပေပးပါ။

မိမိကိုယ္ကို မျပည့္စံုဟု ယူဆေနမႈ

ကေလးတစ္ေယာက္ဟာ သူ႔ဖာသာ အျခားကေလးနဲ႔ မတူ၊ မျပည့္စံုသူလု႔ိ ယူဆေနခဲ့ရင္ အျခားကေလးေတြလို မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ မိဘဆရာရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ျပည့္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ဘူးလို႔ ယူဆေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုကေလးက စိတ္အားတက္ႂကြမႈ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ႀကိဳးစား အားထုတ္ခ်င္စိတ္လည္း ကုန္ေနပါၿပီ။ သူတုိ႔ စိတ္ထဲမွာ "ငါ ဘယ္မွာမွ ပါလို႔မရဘူး။ ဘာမွ မလုပ္ဘဲ တစ္ေယာက္တည္း ငိုင္ေနဖို႔ပဲ ရွိေတာ့တယ္" လို႔ ေတြးေနတတ္ပါတယ္။ လိုအပ္တာထက္ ပိုၿပီး အာ႐ံုစိုက္မႈ လိုတဲ့ ကေလးေတြလို ျပဳမူတတ္ေပမယ့္ သူတို႔ကုိ တစ္ေယာက္တည္း ခ်န္ထားတာမ်ဳိး မႀကိဳက္ပါဘူး။ အဲဒါက အဓိက ထူးျခားခ်က္ပါ။ စိတ္ပ်က္ေနတဲ့ ကေလးရဲ႕ စိတ္အေျခခံကို လူႀကီးေတြအေနနဲ႔ နားမလည္ဘူး ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ကင္းမဲ့သလို၊ ကူညီမယ့္သူ မရွိသလို၊ ပိုပိုၿပီး မျပည့္စံုသလို ခံစားလာရတတ္တယ္။ လူႀကီးေတြအေနနဲ႔ လက္ေလွ်ာ့ အ႐ႈံးေပးသလို တုံ႔ျပန္လာပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ကေလးတစ္ေယာက္လို လုိအပ္တာထက္ ပိုၿပီး ကူညီတာတို႔ လုပ္တတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို လုပ္ေလ ကေလးက ပိုၿပီး ေနာက္တြန္႔ေလ ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆံုးေတာ့ လံုးဝ ႏႈတ္ဆိတ္ၿပီး မတုံ႔ျပန္ေတာ့တာ ေတြ႕ရတယ္။

ဘာမွ ႀကိဳးစားခ်င္စိတ္ မရွိေတာ့တဲ့ ကေလးကို ေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ အဆင့္ေရာက္ေအာင္ နည္းနည္းခ်င္း ႀကိဳးစားလာေအာင္ တိုက္တြန္းေပးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ မရေတာ့ဘူးဆိုၿပီး ပစ္မထားပါနဲ႔။ လက္မေျမႇာက္လိုက္ပါနဲ႔။ ဇြဲရွိရွိ ႀကိဳးစားပါ။ ဒီလိုကေလးေတြဟာ သူ႔ကို တစ္ေယာက္တည္း ခ်န္ထားေအာင္ တစ္ခုခုကို တမင္လုပ္ျပတတ္ပါတယ္။ ႀကိဳးစား လုပ္လာေတာ့ ေအာင္ျမင္မႈ ၾကံဳေတြ႕လာရၿပီဆိုရင္ စိတ္ဓာတ္ ျပန္ၿပီး တက္ႂကြ လာပါလိမ့္မယ္။ ျပစ္တင္ ေဝဖန္တာေတြကို ရပ္ပါ။ သနားေနတဲ့ စိတ္မ်ဳိးကိုလည္း ေရွာင္ပါ။ လုပ္ေပးႏိုင္တာကိုသာ ေကာင္ေအာင္လုပ္ဖို႔ အာ႐ံုစိုက္ပါ။ ကေလးရဲ႕ စိတ္ဝင္စားမႈကို မူတည္ၿပီး အားေပးတုိက္တြန္းမႈကို အေကာင္အတည္ ေဖာ္ပါ။ နားလည္ေပးႏိုင္မယ့္ ၾကင္ၾကင္နာနာ ဆက္ဆံမႈလည္း လိုအပ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး "မင္းဖာသာ လုပ္ႏိုင္တာ ငါသိတယ္။ နည္းနည္းခ်င္း ႀကိဳးစားၾကည့္ပါ။ မင္း ေအာင္ျမင္မႈ ရတဲ့အထိ ငါ ဝိုင္းကူညီေပးမယ္" ဆိုတဲ့ သေဘာနဲ႔ သူေဘးနားမွာ အခုိင္အမာ ရပ္တည္ေပးပါ။