ျမန္မာစာေပ ေကာက္ေၾကာင္းမ်ား (၁)
20 September 2008
က်ေနာ္ မန္းကို ျပန္တုန္းက အိမ္မွာ ဟိုးအရင္က ၀ယ္ထားတဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ျပန္ဖတ္ရေအာင္ ဆိုၿပီး ရန္ကုန္ကို ယူလာခဲ့လုိက္တယ္။ ဆရာေမာင္သာႏိုး ေရးတဲ့ ျမန္မာ့စကားနဲ႔ စာေပ ဆိုတဲ့ စာအုပ္ပါ။ ျပန္ဖတ္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေ၀မွ်ေပးခ်င္တာေတြ တအား မ်ားေနတယ္။ အဲဒီအထဲကမွ ျမန္မာစာကို ခ်စ္တဲ့ လူတုိင္း သိထားသင့္တဲ့ ဗဟုသုတေတြကို မွ်ေ၀ေပးမယ္လုိ႔ အခု ဒီေခါင္းစဥ္နဲ႔ အခန္းဆက္ေဆာင္းပါး ေရးမယ္လို႔ စိတ္ကူးလိုက္မိတယ္။ စိတ္၀င္စားၾကလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္။ က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့ အနည္းဆံုး မေပ်ာက္မပ်က္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေပးလိုက္ ႏုိင္တာေပါ႔ဗ်ာ။ ဆရာေမာင္သာႏိုးရဲ႕ အာေဘာ္နဲ႔ နီးနီးစပ္စပ္ ျဖစ္ေအာင္ ေကာက္ႏႈတ္ တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။
သၾကၤန္ပြဲေတာ္နား နီးလာၿပီ ဆုိရင္ပဲ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕ အနယ္နယ္မွာ သၾကၤန္သီခ်င္းေတြ ဖြင့္လာၾကတယ္။ အခုေခတ္ေပၚ ဟစ္ေဟာ့ သီခ်င္းေတြနဲ႔ အတူ ေရာ့ခ္သီခ်င္းေတြလည္း ဖြင့္ၾကသေပါ႔ဗ်ာ။ ဘယ္ေလာက္ပဲ ေခတ္ေရွ႕ေရာက္ေရာက္ အခုခ်ိန္ထိ မ႐ိုးမအီႏိုင္ေအာင္ ဖြင့္ျမဲျဖစ္တဲ့ ေခတ္ေဟာင္းသီခ်င္း တစ္ပုဒ္ကေတာ့ ၾကားေနရတုန္းပါ။ ၾကားရပံုကေတာ့ "ျမနႏၵာ ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာသန္း ေတာ့ ေရႊမန္းေတာင္ရိပ္ တူတူခိုသူ ပ်ဳိျဖဴေတြရယ္" တဲ့။ "ေတာ့" ဆိုတဲ့ ျမန္မာစကားလံုးရဲ႕ အဓိပၸာယ္က အခ်ိန္အခါ ျဖစ္တယ္။ တဲ့အခါ နဲ႔ အတူတူပါပဲ။ "မုိးကုန္ေတာ့ ေဆာင္း၀င္လာတယ္" ဆိုတာ "မုိးကုန္တဲ့အခါ ေဆာင္း၀င္လာတယ္" လို႔ ေျပာတာပါပဲ။ ဒါျဖင့္ "ျမနႏၵာ ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာသန္းေတာ့" ဆိုေတာ့ "ျမနႏၵာ ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာသန္းတဲ့အခါ" လို႔ အဓိပၸာယ္ ထြက္သြားေတာ့မွာေပါ႔။ "ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာ သန္းတဲ့အခ်ိန္ခါမွ ေရႊမန္းေတာင္ရိပ္ ခိုတယ္" ဆိုေတာ့ ဘာကို ေျပာခ်င္တာလဲ။ မန္းေတာင္ကို ေရညိဳညိဳက အျမဲ ရစ္ကာသန္းေနတာပဲ။ ရစ္ကာသန္းတဲ့ အခါမွ ေတာင္ရိပ္ခိုရမယ္ ဆုိတာ အဓိပၸာယ္ သိပ္မရွိလွဘူး။ တကယ္ ျဖစ္ရမွာက "ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာသန္း တဲ့ ေရႊမန္းေတာင္ရိပ္ ..." သာ ျဖစ္တယ္။
သၾကၤန္ပြဲေတာ္နား နီးလာၿပီ ဆုိရင္ပဲ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕ အနယ္နယ္မွာ သၾကၤန္သီခ်င္းေတြ ဖြင့္လာၾကတယ္။ အခုေခတ္ေပၚ ဟစ္ေဟာ့ သီခ်င္းေတြနဲ႔ အတူ ေရာ့ခ္သီခ်င္းေတြလည္း ဖြင့္ၾကသေပါ႔ဗ်ာ။ ဘယ္ေလာက္ပဲ ေခတ္ေရွ႕ေရာက္ေရာက္ အခုခ်ိန္ထိ မ႐ိုးမအီႏိုင္ေအာင္ ဖြင့္ျမဲျဖစ္တဲ့ ေခတ္ေဟာင္းသီခ်င္း တစ္ပုဒ္ကေတာ့ ၾကားေနရတုန္းပါ။ ၾကားရပံုကေတာ့ "ျမနႏၵာ ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာသန္း ေတာ့ ေရႊမန္းေတာင္ရိပ္ တူတူခိုသူ ပ်ဳိျဖဴေတြရယ္" တဲ့။ "ေတာ့" ဆိုတဲ့ ျမန္မာစကားလံုးရဲ႕ အဓိပၸာယ္က အခ်ိန္အခါ ျဖစ္တယ္။ တဲ့အခါ နဲ႔ အတူတူပါပဲ။ "မုိးကုန္ေတာ့ ေဆာင္း၀င္လာတယ္" ဆိုတာ "မုိးကုန္တဲ့အခါ ေဆာင္း၀င္လာတယ္" လို႔ ေျပာတာပါပဲ။ ဒါျဖင့္ "ျမနႏၵာ ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာသန္းေတာ့" ဆိုေတာ့ "ျမနႏၵာ ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာသန္းတဲ့အခါ" လို႔ အဓိပၸာယ္ ထြက္သြားေတာ့မွာေပါ႔။ "ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာ သန္းတဲ့အခ်ိန္ခါမွ ေရႊမန္းေတာင္ရိပ္ ခိုတယ္" ဆိုေတာ့ ဘာကို ေျပာခ်င္တာလဲ။ မန္းေတာင္ကို ေရညိဳညိဳက အျမဲ ရစ္ကာသန္းေနတာပဲ။ ရစ္ကာသန္းတဲ့ အခါမွ ေတာင္ရိပ္ခိုရမယ္ ဆုိတာ အဓိပၸာယ္ သိပ္မရွိလွဘူး။ တကယ္ ျဖစ္ရမွာက "ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာသန္း တဲ့ ေရႊမန္းေတာင္ရိပ္ ..." သာ ျဖစ္တယ္။
အတိတ္တေဘာင္ ရွိတာက
အသက္ကေလးရယ္တဲ့ ရွည္ေစလို
ျမနႏၵာ ေရညိဳသန္းတဲ့ မန္းေတာင္ရိပ္ခို
ျဖစ္လို႔ ဆရာၿမိဳ႕မၿငိမ္းကလည္း "ေရညိဳညိဳ ရစ္ကာသန္းတဲ့" လို႔ ဖြဲ႕ခဲ႔တာပါ။ ကိုအံ့ႀကီး ဆိုတုန္းကလည္း အဲဒီအတိုင္းပဲ ဆိုခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းေနာက္ပိုင္း အဆုိေတာ္ အသစ္ေတြ လက္ထဲ ေရာက္သြားေတာ့ အေျခအျမစ္ကို နားမလည္၊ မသိဘဲ ကိုယ္ထင္ရာ "ရစ္ကာသန္းေတာ့" လို႔ ျပင္ခ်လိုက္ေတာ့ အဓိပၸာယ္ေပ်ာက္ေရာ။ သဒၵါနည္းနဲ႔ ေျပာရရင္ နာမ၀ိေသသန ပုဒ္စုကို အူတီးအူေၾကာင္နဲ႔ ႀကိယာ၀ိေသသန ပုဒ္စု လုပ္ပစ္လိုက္တဲ့ အမွားပါ။
စေလဦးပုညရဲ႕ "ျမတ္ေလး႐ံုေတာ အစ" ခ်ီ ေတးထပ္ကို ဇာတ္မင္းသား တစ္ေယာက္က သီဆိုသြားရာမွာ "လြမ္းမတတ္ စကား၀ါ အငူမွာ" အပုိဒ္ကို "လြမ္းစရာ့ စကား၀ါ အငူမွာ" လုပ္သြားတာ အေတာ္ေလး စိတ္ပ်က္ဖုိ႔ ေကာင္းပါတယ္။ တကယ္လို႔သာ နတ္ရွင္ေနာင္ရဲ႕ ရတုေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးတဲ့သူ ျဖစ္ခဲ့မယ္ဆုိရင္ ဒီလို မမွားေလာက္ပါဘူး။
စေလဦးပုညရဲ႕ "ျမတ္ေလး႐ံုေတာ အစ" ခ်ီ ေတးထပ္ကို ဇာတ္မင္းသား တစ္ေယာက္က သီဆိုသြားရာမွာ "လြမ္းမတတ္ စကား၀ါ အငူမွာ" အပုိဒ္ကို "လြမ္းစရာ့ စကား၀ါ အငူမွာ" လုပ္သြားတာ အေတာ္ေလး စိတ္ပ်က္ဖုိ႔ ေကာင္းပါတယ္။ တကယ္လို႔သာ နတ္ရွင္ေနာင္ရဲ႕ ရတုေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးတဲ့သူ ျဖစ္ခဲ့မယ္ဆုိရင္ ဒီလို မမွားေလာက္ပါဘူး။
ငွက္သြင္ပ်ံႂကြ မတတ္ေသာ၀္။
ေရာက္တုိင္ တိမ္ထြတ္ ပ်ံမတတ္တည့္။
ေျခေတာ္စက္သို႔ တင္ဆက္မတတ္။
စိစစ္မတတ္ ၾကင္ေလးျမတ္သည္။
စသျဖင့္ နတ္ရွင္ေနာင္ဟာ "မတတ္" ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းကို သူ႔ရတုေတြမွာ ေတာ္ေတာ္ သံုးေလ့ရွိတယ္။ နတ္ရွင္ေနာင္ကို ေတာ္ေတာ္ ေက်ညက္ပံုရတဲ့ ဦးပုညက ဒီအသံုးကို နတ္ရွင္ေနာင္ဆီကုိ ယူလိုက္တယ္လို႔ ယူမယ္ဆိုရင္ ယူလုိ႔ ရပါတယ္။ ဆန္းတာေတာ့ မဆန္းပါဘူး။ "လြမ္းမတတ္" ဆိုတာ ဘယ္လိုလြမ္းရမွန္းကို မတတ္စြမ္းေတာ့ဘူးလို႔ ဆုိလိုတာပဲေပါ႔။
ဆရာ ၿမိဳ႕မၿငိမ္း ေရးဖြဲ႕ထားတဲ့ ေနာက္ထပ္ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ ျဖစ္တဲ့ "ပ်ိဳ႕မွာတမ္း" ကို ၾကားဖူးၾကမယ္ ထင္တယ္။ ဆရာ ၿမိဳ႕မၿငိမ္းက "စားစား သြားသြား ေနေန ေမာင့္အပူ ေပြသူပါရွင္" လို႔ ေရးစပ္ထားတယ္။ "ကၽြန္မမွာ စားတဲ့အခ်ိန္၊ သြားတဲ့အခ်ိန္၊ နားေနတဲ့အခ်ိန္၊ ဘယ္အခ်ိန္မဆို ေမာင့္အတြက္ ပူပန္ေနရပါတယ္" လို႔ အဓိပၸာယ္ရတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေန နဲ႔ ေပြ ကိုလည္း ကာရံယူထားတယ္။
ဒါကိုပဲ အခုေခတ္ လူတတ္တခ်ဳိ႕က "စားစား သြားသြား ေနေန ေမာင့္အေပၚ ေဗြမယူေပါင္ရွင့္" လုပ္ပစ္လုိက္တယ္။ "ေမာင္ ဘာစားစား၊ ဘယ္သြားသြား၊ ဘယ္နားေနေန ကၽြန္မကေတာ့ ေဗြမယူပါဘူး" လို႔ ေျပာခ်င္ပံု ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ "စားစား သြားသြား ေနေန" ဆိုတာ သီဆုိသူက ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္ရည္ၫႊန္းတာမို႔ အဲ့ဒီလို သံုးတာ လံုး၀ လံုး၀ မွားပါတယ္။
ဒီသီခ်င္းမွာ မိန္းကေလးက သူ႔အျဖစ္ကို ေျပာေနတာ။ မိုးညိဳရင္လည္း ေမာင့္ပဲ သတိရတယ္။ လသာရင္လည္း ေမာင့္ပဲ သတိရတယ္။ ေမာင့္ မ်က္ႏွာခ်ည္း ျမင္ေနတယ္။ စားစား သြားသြား ေနေန ေမာင့္အတြက္ ပူပန္ေနရတယ္လို႔ ေျပာေနတာပါ။ စားသူ၊ သြားသူ၊ ေနသူက မိန္းကေလး၊ ေမာင္မဟုတ္ဘူး ဆိုတာ အဆက္အစပ္အရ သိႏိုင္တယ္။
ေနာက္ၿပီး "ေပြ" ဆိုတဲ့ စကားလံုးက ဒီေနရာမွာ ေသာကေပြတယ္ လို႔ အဓိပၸာယ္ ယူထားတယ္။ သေဘာက ပူပန္တယ္ေပါ႔။ စိုးေႏွာင့္ဗ်ာေပြ ဆိုတဲ့ သီခ်င္းစာသားလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါကိုပဲ "ေပြ" ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ညႇာေပြတယ္ လို႔ ယူဆသြားသလား မသိဘူး။ ေခတ္အေခၚ ေစာ္ေပြတယ္ေပါ႔ဗ်ာ။ မိန္းကေလးနဲ႔ မသင့္ေလ်ာ္ဘူး ဆုိၿပီး ဉာဏ္ႀကီးရွင္တို႔က ျပင္လိုက္ပံု ရတယ္။
ဆရာ ၿမိဳ႕မၿငိမ္း ေရးဖြဲ႕ထားတဲ့ ေနာက္ထပ္ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ ျဖစ္တဲ့ "ပ်ိဳ႕မွာတမ္း" ကို ၾကားဖူးၾကမယ္ ထင္တယ္။ ဆရာ ၿမိဳ႕မၿငိမ္းက "စားစား သြားသြား ေနေန ေမာင့္အပူ ေပြသူပါရွင္" လို႔ ေရးစပ္ထားတယ္။ "ကၽြန္မမွာ စားတဲ့အခ်ိန္၊ သြားတဲ့အခ်ိန္၊ နားေနတဲ့အခ်ိန္၊ ဘယ္အခ်ိန္မဆို ေမာင့္အတြက္ ပူပန္ေနရပါတယ္" လို႔ အဓိပၸာယ္ရတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေန နဲ႔ ေပြ ကိုလည္း ကာရံယူထားတယ္။
ဒါကိုပဲ အခုေခတ္ လူတတ္တခ်ဳိ႕က "စားစား သြားသြား ေနေန ေမာင့္အေပၚ ေဗြမယူေပါင္ရွင့္" လုပ္ပစ္လုိက္တယ္။ "ေမာင္ ဘာစားစား၊ ဘယ္သြားသြား၊ ဘယ္နားေနေန ကၽြန္မကေတာ့ ေဗြမယူပါဘူး" လို႔ ေျပာခ်င္ပံု ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ "စားစား သြားသြား ေနေန" ဆိုတာ သီဆုိသူက ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္ရည္ၫႊန္းတာမို႔ အဲ့ဒီလို သံုးတာ လံုး၀ လံုး၀ မွားပါတယ္။
ဒီသီခ်င္းမွာ မိန္းကေလးက သူ႔အျဖစ္ကို ေျပာေနတာ။ မိုးညိဳရင္လည္း ေမာင့္ပဲ သတိရတယ္။ လသာရင္လည္း ေမာင့္ပဲ သတိရတယ္။ ေမာင့္ မ်က္ႏွာခ်ည္း ျမင္ေနတယ္။ စားစား သြားသြား ေနေန ေမာင့္အတြက္ ပူပန္ေနရတယ္လို႔ ေျပာေနတာပါ။ စားသူ၊ သြားသူ၊ ေနသူက မိန္းကေလး၊ ေမာင္မဟုတ္ဘူး ဆိုတာ အဆက္အစပ္အရ သိႏိုင္တယ္။
ေနာက္ၿပီး "ေပြ" ဆိုတဲ့ စကားလံုးက ဒီေနရာမွာ ေသာကေပြတယ္ လို႔ အဓိပၸာယ္ ယူထားတယ္။ သေဘာက ပူပန္တယ္ေပါ႔။ စိုးေႏွာင့္ဗ်ာေပြ ဆိုတဲ့ သီခ်င္းစာသားလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါကိုပဲ "ေပြ" ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ညႇာေပြတယ္ လို႔ ယူဆသြားသလား မသိဘူး။ ေခတ္အေခၚ ေစာ္ေပြတယ္ေပါ႔ဗ်ာ။ မိန္းကေလးနဲ႔ မသင့္ေလ်ာ္ဘူး ဆုိၿပီး ဉာဏ္ႀကီးရွင္တို႔က ျပင္လိုက္ပံု ရတယ္။
(ဆက္ရန္)
